la dinkie toy- novèla tròç4 ou l'apprentissage du capitalisme

 

L'endeman sèm anats nos baquar al lac de la SISBA( una expleitacion de blesta petrolièra per produsir de gas, de gasolina, del temps  d'Adòlf entre 1939 e 1945 , e que daissèt a la fin de la guèrra un brave trauc prigond plen d'aiga e de paissèls de mina , ont nos agradàvem de sautar) . Èra lo sol lac de la region que demorava de nivèl quitament l'estiu.

Ne'n sèm tornats a tres oras per veire passar l' express de Paris . L'express de Paris èra un espòrt severagòl. Teniam encara los pels mostes a causa de la susor . La pèl color caramèl, e èrem venguts «impècs» coma los sòus nòus . Benlèu tròp candes . Nos sèm sietuts sul paredon del terren de petanca. Cinq oras cinq tindava al relòtge de la gara, ( que lo relòtge sonava tres còps, (davant , mentre, e aprèp)) e me soveni plan que los quitis aucèls se calavan dins lo fuèlhum jaune . Se vesiá pas degun per las carrièras. Totes fasiam sa dormidoira, o l'amor, o alisavan d'idèas , o esperavan la tebesor per nasejar. Levats nosautres que la secada empescava pas d' artelhar, totes s' èran amagats e l'espandi èra nòstre. .

Èrèm totes aqui : Lo Pèc, Chèc's , Mandon, La Zize, La Piche, Caï a fintar las carrièras esclafadas de solèlh , la plaça immensa e los quatre cafès que se liuravan una concurréncia mortala, pel grand gauch del pòble alcoolica o pas, anonima o pas, al mitan de la vilòta caminòta , jos lo solelh , juste dejos . Ara èra pas qu'un silenci de cementèri, passadas las siès oras , mas, calia escotar, a l'ora de l' aperò, de la belòta lo gulament dels pitres, quand escupissiàn, desalenats, poderós atots e ratatots .

Per ara tot se virava d' esquina amb d'un silenci de mòrt.

Lo tren passèt. E ..... ren....Aquò's nos pareguèt un non ren: « degun èra pas vengut esperar degun, e degun èra davalat del tren, de Paris .... ». Primièra novèla!

Degun , dins la carrièra Joan Jaurès que monta cap a las casèrnas , una rengada estequida, d'ostalonèls caminòts, pegadas per una mena de garatge , coma las casas dels carbonièrs.....Amai degun dins la carrièra Sant Antòni que mena al caireforc de Rodès , e degun dins la carrièra del castèl , que mena a l'escòla laïca , que l'ensenhament n'es a gratis, mas obligatòri e tanben a l'escòla liura que l'ensenhament n' es tot parièr.

Lo Peque es montat sus la paret per sautar dins los molons de fuèlhas de platanas . Al cap n'i avia mai d'un mètre. Lo jòc consistava a sautar lo pus luènh possible, puèi de se rescondre al mitan tal un mòrt a la tèrra. Lo Pec qu'èra lo cap mèstre de la nòstra còla me carguèt de mesurar la nautor e la longor dels cabus. Mas endurava pas l'idèa de pèrdre. Coma de costuma , Chec's lo luòctement reguergue de tota autoritat sautèt un mièg metre de mai....Mandon , l'autre esportiu de la tropa ne sautèt encara mai naut en fasent una mina d'angèl. Alara lo Pec tornèt montar sus la paret per s' escampar polidament sus las èrsas de fuèlhas sècas . Prenguèt son vam. Mas s' enganèt vergonhosament e li faltèt un bon mètre dins las doas dimensions. Batut e ridicul Lo Pec se n'enrabièt.... Gulèt coma un pòrc al còr d'un matin de l'ivèrn , puèi se revirèt cap a ieu per dire qu'èra pas qu'una «colha» , que sabiá pas sonque mesurar coma cal , los espleits , es a dire los seus . Nosautres totes èran geinats.........per el....

Decidiguèt qu'èri un «zerò». E ajustèt:

-Vai sautar fàcia d'uòu .

Sautèri tanben pus luènh qu' el , mas me mesurèt cort e me panèt d'un braç... Diguèt : «comprenètz pas vosautres,  aquò's per cause dels muscles nosats, e òc soi tròp musclat, que vosautres e pòdi pas me desnosar, me cal mai de plaça per prendre lo vam, e sautar naut...»

Degun gausèt pas d'i dire lo contrari.