Encara una nuèch

William Faulkner- Idilli al desèrt-Lo prèire – novèla.

Avia gaireben acabat son noviciat. Deman seria confirmat , deman realisariá son pus arderós desir, coneisserà una perfiècha union mistica ambe lo Senhor. Aquela union , tot lo temps de sa joventut estudiosa, èra estat condusit de l'atendre cada jorn ; avia esperat d'i aténger per la confession, en parlant ambe los que semblavan l'aver atencha, en menant una vida de renonciament e de privacion que a la longa deviá aver rason del fuòc interior que lo consumava . Auriá volgut conéisser un relambi; que s' apasimèsson aqueles apetís de carn e de sang que, li avia ensenhat , èran pernicíos. Esperava pervenir a un estat semblable al sòm, un estat que la clamor del seu sang seria redusida al silenci. O puslèu domdada . Per qu' al mens cessa de lo tormentar: se trobariá a una auçada tala que las votz, perdent gradualament de lor fòrça , arribarián pas mai fins a el , ressons perduts al mitan de las gòrjas e de las cimas majestuósas de la glòria de Dieu.

Mas ren èra vengut. Al seminari , quora avia conversat ambe un prèire , reganhava son dormitòri en preda a una prigonda jubilacion espirituala, una emocion tant intensa que son cors èra pus qu'una ensenha lumenosa portant un messatge enfuòcat destinat a saquejar lo monde. Sos dobtes èran alara dissipats; esitava pas cap, non pensava pus. La tòca de l'existéncia èra clar:caliá sofrir, ofrir son sang, sa carn e sos òsses per sola fin d' aténger la glòria eternala, projècte magnific e estabosissent que teniá pas compte del fach que los Savonaròle e los Thomas Becket èran pas creats per lor epòca, mas per l' Istòria . Faire partida dels elegits malgrat los desirs e los secutaments de la carn, pervenir a l'union espirituala ambe l'Infinit, morir: comparat a aquò, que valiá lo plaser fisic que son sang reclamava a grands crits.

Mas tre que se tornava trobar ambe los autres seminaristas , tot aquò èra lèu oblidat. Lor vejaire , lor manca de sensibilitat, constituissiam per el una vertadièra enigma. Consí se podiá èsser a l'encòp dins aquel monde e fòra d'aquel mond? Un dobte terrible lo tenalhava : passava sens se'n apercebre a costat de quicòm d'essencial? Fin finala , la vida èra benlèu ren d'autre que çò que cadun d' entre nos ne'n fasiá al cors d'aquel brèu passatge de setanta dètz annadas . Qual o sabiá ? Cossí saber? I avia plan lo cardinal Bombò que viviá dins Itàlia dins un sègle d'argent e que l'òbra tala una flor imperissabla, prepausava un culte de l'amor purgat de totes los torments de la carn , delà de la carn. Mas tot aquò , èra pas sonque una excusa , un pallatiu contre los afres de la paur e del dobte? Dins la vida passionada d'aqueste òme mòrt dempuèi de sègles , reconeissiá pas sa pròpria vida mescladís de crentas e de dobtes e de vams passionats devèrs la beltat e la delicadesa ? E per el aquesta beltat e aquesta delicadesa se trobavan encarnadas , non pas per una Verge serena dins son èrnha e immobila coma una benediccion vigilanta dins la lusor del solelh colc , mas per una creatura jova , linge , feble e nafrada, una creatura que la vida se'n seria apoderada , que n'auriá fach sa joguina e qu'auriá torturada ; una creatura pichona d'ivòri , que li auriá arrancat son primièr nascut, e que levava en van los braces dins lo luscre morent . Autrament dich, una femna ambe tota l'ardor passionada que met la femna de viure lo jorn e l'ora que passan , que sap qu'i aurà benlèu jamai de deman ,e que sol lo jorn d'uèi a un sens , perque sol uèi li aparten.

An pres una dròlla , se disiá , per ne far lo simbòl dels vièlhs torments de l'òme , e ieu tanben soi un enfant que li an raubat son enfança .

Lo ser èra coma una man levada al dessús de l'oèst , la nuèch tombava e la luna nòva apareissiá , vogant tal una nau d'argent, sus una mar d'esmeralda. Demorava segut sus son lièch estrech , l'agach perdut dins lo luènh mentre que las votz de sos camaradas s'apasimavan coma se, en despièch d'els meteisses , èran sensibles a la magia del calabrun. Defòra ressontissiá e morissiá la rumor del mond: los trams, los taxìs, los passants. La conversacion de sos camaradas portavan sus las femnas , sus l'amor e pensava : « consí aqueles òmes poiràn jamai devenir prèires , capables de viure dins lo renonciament e de se portar al secors dels òmes? Al fons sabiá plan, que ne serián capables , çò que fasiá pas que complicar lo problèma.

E se rapelava las paraulas del paire Gianotti, un prèire qu'apreciavia pas gaire : « de tots temps , l'òme a tot fach per se metre dins de situacions qu'escapan a son contraròtle . Lo mai que pòsca faire es de reglar sa vela per mestrejar la tempèsta qu'a el meteis desencadenada. E rapelatz vos plan qu'una sola causa càmbia pas : aquò's lo rire . L'òme semena la tragedia e la recòlta totjorn. Fonça dins la tèrra de granas qu'a amorosament amassadas , de granas que son ren d'autre qu'el meteis , e de que recòlta? Quicòm qu'avia pas previst , e que se revela incapable de mestrejar. Lo savi es lo que que que siá son estat ,pòt se retirar del mond e que ritz. L'argent qu'aviatz , un còp despensat ,l'avètz pas pus , e sol lo rire ; lo rire e sol lo rire , es coma la copa de vin facultosa que se desemplena pas jamai.

Mas l' òme viu dins un mond d'illusions; utilisa sos teunhes poders per se crear un environament estranh, curiós. El tanben agissiá aital , en despièch de sas declaracions de fe , tot coma sos camaradas ambe lors interminablas parlicadas sus las femnas. E se demandavan quant de prèires que vivián castament e s'emplegavan a atenuar la sofrença umana èran verges e se amai la virginitat importava vertadièirament . Sos companhs èran pas segurament casts se podiá pas parlar de femnas ambe una tala familharitat sens las conéisser, e pr'aquò farián de bons òmes de glèisa . Tot se passava coma se los òmes , se vesián ofrir de pulsions , de desirs sens èsser estat consultats pel donator , e que dépendián d'els e d'els sols qu'i ceden o qu'i resistisson . Mas non podiá , el, acceptar aquò; non perveniá pas de creire que las propulsions sexualas , capablas de destrusir tota la filosofia d'un òme, trobavan benlèu aital son apasiment . Que vòls al just? Se demandava. Ne'n sabiá ren : èra pas tant que voliá quicòm de precís , aquò èra puslèu que redobtava de pèrdre sa vida e lo sens de sa vida per una frasa , per de mots voide de sens. E pr'aquò, dins ma profession deuriái saber quant pauc de valor , cal acordar als mots.»

E qui aja quicòm , una responsa a l'enigma de l'òme qu' èra a posita , e pr'aquò qu'escapariá a sa vista? Pensava: « l'òme s'acontenta de pauc aicí bas , mas mancar aquel pauc».

La solucion , non la trobèt pas mai en se passejant dins la carrièira . Pertot i avia de femnas , de joventas que dintravan del trabalh, e lor cors jove e linge evocavan en el la gràcia e la beltat, e de vams plan anteriors al crestianisme; e se demandava : « quant demest elas an de galants ? Deman me flagelarai , farai peniténcia per la pregària e la mortificacion , mas pel moment , vòli daissar venir mas pensadas coma n'ai l'enveja dempuèi bèl brieu.

I avia de joventas de pertot . Lors vestits teunhes decelavan las formas mentre qu'avançavan tot lo long de Canal Street. De joventas que dintravan en çò sieu pel sopar ( e s'enfuòcava en pensant a las bocadas de noiridura entre las dents blancas e al plaser fisic que prendrián a machugar e a digerir) e la vaissèla . De joventas qu'anavan se vestir per anar dançar dins l'ambient ofegant dels saxofòns , de la batteria ,e dels lums multicolors , que profièchavan de lor joventut , e que tastavan la vida coma un coktail porgit sus un platèl d'argent .

Es la joventut que desiri? Es la joventut dins ieu que lança un apèl dolorós a la joventut dels autres ?Es aquò que me trebola? Mas alara per de qué l'exercici fisic me sufís pas , la lucha ambe los autres jovents per exemple? O ben s'agís de la Femna , de l'eternal femenin? Tota ma filosofia ne'n serà tresvirada? S'òm deu dins aquel monde bas , subir de talas constrenchas , de qué servís ma Glèisa , e que deven aquesta Union mistica que foguèt promesa? E ont se tròba la bona via? Devi obesir a n'aqueles vams e pecar , o m'absténer e èsser a jamai tormentat per la crenta d'aver gastada ma vida , tant val dire per abnegacion?

Vau purgar mon ama» se ditz. La vida val mai qu'aquò, lo salut mai qu'aquò. Mon Dieu ! I a tant de joventut dins lo monde! Pertot existís dins lo còr de las joventas qu'una jornada passada davant una maquina d'escriure , o darrèr un comptador a passat la carnacion, e que s'escapar enfin de la gàbia reclaman a grands crits l'eiretatge de la joventut en lançant lor còrs tendre e agile sul balet del tram , caduna somiant son raisve mas quin raisve?

«mas uèi ,aquò's uèi , s'esclama , e aquò's pus seriós qu'un milièr de demans o d'ièr!» .

«Senhor! Senhor! Fasètz que deman arribe! Alara soi segur que tre que serai ordonant prèire e servidor de Dieu, coneisserai la patz e saurai resistir als apèls del meu sang. Senhor ! Fasètz que deman arribe!

Al caire de la carrièira , i avia un burèu de tabat , al dedins , de paires de familhas qu'avian terminat lor jornada de trabalh , e qu'anavan tornar trobar femna e mainatges , e s'ataular davant un bon sopar, o d'estèrles que dintravan per se preparar per una sortida en companhiá de lor galanta , o de lor amigueta . De femnas encara de femnas. « Ieu tanben soi un òme , soi pas diferent d' els ; ieu tanben cedarai a n'aquelas doçàs constrenchas .»

Quitèt Canal Street, ont lo clinhament de las ensenhas lumenosas alternativament emplenavan e voidavan lo cèl del calabrun , mas coma las vesiá pas , èran pas lumenosas , aital los arbres que son pas verds , levat se los fintan. Somiaire , la lusor dels reverbèrs esclairava lo pavat banhat .

Los còrs soples modelats per la preissa de las joventas que se precipitavan vèrs la mangiscla , lo divertiment o l'amor , tot aquò èra darrèr el , ara e ailabàs , luènh davant el , lo cloquièr d'una glèisa se quilhava tal una peremptòira pregariá , calhada dins la lusor del cèl. Deman! Deman!

«Ave Maria , deam gratiam ... Torre d'ivòri , ròsa del Liban.....»