una escritura en archipèl . F Gardy

Dins aqueste libre acabat d'estampar en 1992 edicion federop F.Gardy nos dis lo caminament de solitud de l'escrivan occitan, e mai quicòm de fòrça esmovent, sus la personalisacion de la lenga de cada 'e per cada' poèta occitan...

Aqueste gost necessaria per una escritura doas còps fondatriças- que son èstre coma sa perda - a de segur de veire ambe la dobla apartenéncia linguistica de la poësia occitana. Per dela los fondaments disglossicas , de fach, totas aquelas tapissarias poëticas se desplegan en contrapunt, mai o mens clarament assegurat d'una votz francesa : se sab pas tròp dins quna lenga, segond lo sicut , Nelli escrivia d'en primièr sos poèmas; se sab tanben que Manciet revirèt en francés( se se pòd parlar encara de reviradas) , la majora part de sos grands tèxts, coma Delavoët ( segond de segur una tradicion mistralenca plan enrasigada).
Quand a Marcèla Delpastra , quitèt pas de far se respondre las doas lengas, unes còps al dintre d'una sola e meteissa òbra. Aquestes dialògs entretenguts , fachs d'escambis e de meses a distancia segond los moments e los tèxtes, nos apareisson coma d'unes perlongaments des tornats de la diglossia primièira : l'usatge possible del francés e son utilisacion efectiva al dedins de l'acte d'escritura determinon en retorn una poëtica que ne'n enregistra las consequéncias en prigondor.
Aquò's pas novèl, que tre la fin del sègle XVI los poetas occitans esperimentavan ja aquela esquinçada . Mas la qualitat del sentiment estacat al espetacle de la lenga amenaçada cambièt fòrça dins l'entre temps; aquela sentida s'aprigondèt e s'apasimèt, coma se de las resinhacions amolonadas podian fin finala sortir d'unes novèls continents. O de tot biais d'islas d'escrituras en deriva al travèrs de l'istòria de la lenga.
Entre l'impossible rapòrt a un monde que subreviu dins la lenga coma una memòria ara clavada( lo dialècte coma ligam al païs) e l'espetament infinit de mots, que l'òm recapta dins lor escampilhament mème, per lor estrangetat encara qualque part familhièra , cinquanta annadas de poësia occitana dison la finituda (e non la fin) d'una lenga longament somiada e esboçan un fum de (re) bastisons pròprias. Los mots son pròchas, concrets, cargats de lor pes de proximitat intimi , mas son tanben luonhtans , destacats , ja privats de sens quotidian e de legitimitat.
Las grandas construccions poëticas, d'un Manciet, d'una Delpastra, d'un Delavöet, d'un Nelli , d'un Max Roqueta( construccion en cava dins son sicut) : la longa quista del Maucòr de l'unicòrn es coma debanada a l'entorn d'una absencia dempuèi bel temps amadurada e aimada d'amor) son de ficcions linguisticas totalas ( coma se parlaria d'un spectacle total ), de derivas desacrencadas del concret onte la perda se fa recrompa definitiuva....

Pra quò los legissi e los compreni....Caldra un jorn que m'expliquèssètz cossi se fa que poguèsse los legir e los comprendre...