Crimi e Castigament de Mikail Federovitch Doïstoveiski per Manjacostelov

Revirat de l'edicion quebecquoasa  de Beauchalot- Beau rivage de Beaufort  1897....Ara dispareguda e doncas tombada dins lo domani public....

Crimi e Castigament  

Crimi e Castigament de Fedor Mikhaïlovitch Dostoïveski ... e son servitor Manjacostelov 

Lo moment dels crimis (dos) e de la sang... brrrr

La pòrta coma lo darrièr còp badèt doçament , e torna mai dos uèlhs aguts e mesfisants se pausèron sus el del plond de l'escuritat. D'aqueste moment Raskolnikov perdèt lo sens e manquèt de tot comprometre a causa d'el.

Crenhent que la vièlha prenguèsse paur de se trobar sola ambe el , e comptant pas que la sia mina e son abòrd foguèsson capables de l'assegurar, trapèt la pòrta , e la tirèt a el, per que la vièlha s'avisèsse pas de la tampar . Ramenèt pas la pòrta de son costat, mas daissèt pas cap la punhada e la sarralha , tant que manquèt de la tirassar ela meteissa tanben , ambe la pòrta , sul pompidor. Vesent que demorava quilhada sul pas per li barrar lo passatge, marchèt drech sus ela. Espaventada , faguèt un saut en darrièr, volguèt dire quicòm, mas semblèt pas poder e lo regardèt los uèlhs grands dubèrts .

-adusissiatz , Aliona Ivanovna, entamenèt , de l'aire lo pus leugièr que se pòsca , mas la votz que li mancava èra entrecopada , tremolanta. Vos pòrti l'objècte ... Mas anem puslèu ailabàs .... cap a la lutz.

E la rebutant d'un gèste , dintrèt dins la cambra sens i èsser convidat. La vièlha correguèt darrièr , sa lenga se desliguèt.

-Mon Dius ; mas de que volètz ? Qual sètz ? De que vos cal?

-Vesèm, Aliona Ivanovna, soi una coneissença ... Raskolnikov. Tenètz , vos pòrti lo gatge que vos aviái prometut l'autra fes.

E li parèt lo gatge.

La vièlha l' anava espepissar , mas subte, se tornèt ficar los uèlhs dreches dins los uèlhs de l'intrus. Lo considerèt ambe atencion , d'un aire missant e sospechós..

Una minuta passèt , crenguèt meteis apercebre dins l'agach de la vièlha una mena de trufariá, coma se lo decelava. Sentiguèt que perdiá son mestritge , que la paur gaireben lo ganhava e que se , son mutige deviá se perlongar encara una mièja minuta , anava prendre la fugida.

-mas de qu'avètz de me fintar , coma se me coneissètz pas? Articulèt subte malament el meteis. Prenètz lo se volètz , o pas, sonque anarai m'adreiçar endacòm mai , qu'ai pas de temps a pèrdre.

Prononcièt aquestes mots sens aver soscat , coma se li agèsson escapats d'un còp.

La vièlha se ravisèt : segur que lo ton decidit del vistalhaire l'encoratjava.

-mas , mon amic, per de qué aital , tot d'un còp? Qu'es aquò? Demandèt en gaitant lo gatge.

-Un pòrta-cigarretas en argent, vesèm , ne vos parlèri l'autre còp.

Parèt la man.

-consí siatz palle ! Las vòstras mans tremolan . Sètz malaut, e?

-teni de fèbre , respondèt d'una votz saquejada... Consí pas èsser palle... Quant avèm pas de que manjar ! ajustèt ambe dificultat. Las fòrças lo quitavan torna mai. Mas la responsa semblèt vertadièra : la vièlha prenguèt lo gatge.

-De qu'es aquò? Demandèt en regardant un còp mai fixament Raskolnilov e en sospesant l'objècte dins la man.

-l'objècte... lo pòrta-cigarretas.. d'argent... Agachatz!

-Um ! òm diriá pas qu'es d'argent... Es polidament plegat.

Tot en s' esforçant de desplegar lo paqueton , s' èra aprochada de la fenèstra , del costat de la lutz (totas las fenèstras èran tampadas , malgrat l'escaumaci ), S'èra alunhada de Raskolnikov de qualques passes e li virava l'esquina.

Desbotonèt lo jargas e desgatgèt l' apiòla del nos-corredor , mas sens la retirar completament , la retenguèt sonque de la man drecha, jol vestit . Una granda flaquesa li envasiguèt los braces ; el meteis sentiá que d'un moment l'autre , s' agrepissián , e devenián pesucs coma de plomb . Aviá paur de tombar la pigassa. Un pauc mai , foguèt coma se lo cap li virava .

-E ben , diaussis, quina idèa de far un tal paquet! s' escridèt la vièlha que semblèt de se sarrar de Ralkolnikov.

Caliá pas mai trantalhar. Sortiguèt completament l' apiòla de dejós lo farjas, la brandiguèt de las doas mans , sens se rendre compte de çò que fasiá e quitament sens esfòrçs , d'un gèst maquinal, la daissèt tombat sus la clòsca. Èra cansat. Mas a pron pena l'aguèsse daissada tombar l' apiòla que las fòrças li tornèron.

Coma totjorn, la vièlha èra tèsta nuda. Sos rares pialses blancs rambalhós , semenats clar , gras e onchós coma d'ordinari , trenats en coa de rat e tenguts per un tròç de pencha , formavan un tinhon sul copet.

Lo còp portèt juste sul cap de la tèsta , a causa de la pichona talha de la victime. Dins la man contunhava de tenir lo gatge. Alara, de totas las fòrças , la tustèt una segonda fes , una tresena fes, totjorn dels revèrs de l' apia e totjorn a la punta del clòsc. La sang rajèt coma d'un gòt que l'òm voja, e lo còrs tombèt en avant sul ponde. El, se recuolèt per facilitar la casuda e se clinèt sus son visatge: èra ja mòrta . Las prunèlas dilatadas semblavan de voler sortir de las orbitas , lo front e la cara grimaçavan dins las convulsions de l'agonia.

Depausèt l' apia sul ponde, a costat de la mòrta, e se metèt sul pic de li furgar las pòchas s' esforçant de se pas tacar las mans al sang que rajava. Comencèt per la pòcha de drecha , la d'ont lo darrièr còp la vièlha avia tragut las claus . Gardava sa lucidetat d'esperit, esprovava pas mai l'estabordiment ni mai lo vertige , sonque las las mans que li tremolavan encara. Pus tard se remembrèt , qu'èra estat fòrça atentius , fòrça prudent, coma permegèt plan de pas se mascanhar... Sul pic retirèt las claus, coma èran totas reünidas en trossèl per mejan d'un sol anèl d'acièr. Tre que las aguèt en man, correguèt a la cambra. Èra un membre fòrça pichòt ont se vesiá una veirina granda emplenada d' icònas. En fàcia , contra la parèt , se trobava un grand lièch fòrça pròpre ambe una flaçada de seda doblada d' oata e facha de pèças e de bocins . Contra la tresena parèt èra la comòda. Causa estranha , a pron pena que comencèt de dintrar una de las claus d'aquel mòble, a pron pena agèt ausit lo craïnament del fèrre , qu'una mena de frenís li montèt per l'esquina. L'enveja subte li tornèt d' abandonar la besonha de se'n anar . Richonèt sus el meteis , quora subran una autra pensada angoissanta li tombèt sul cap. . Li semblèt d'un còp que la vièlha poirà plan èsser encara viva , que poirà plan se recaptar. Laissant las claus e la comòda , tornèt prèp del còrs, trapèt la destral, la brandiguèt un còp mai dessús de la tèsta de la vièlha , mas la daissèt pas tombar. Cap de dobte , la vièlha èra plan mòrta .Clinat sus ela, , coma l'estudiava de mai prèp , vegèt clarament que la clòsca èra fendasclada , e la calòta leugièrament torçuda. Aguèt l'enveja de tocar del det, mas se retenguèt ; la vista sufisiá. Entre temps una sompa de sang s'èra formada sul ponde. Subran apercebèt un cordon al còl de la vièlha, tirèt dessús; mas lo sedon èra solide , e se copèt pas, qu'èra trempa de sang .

Ensagèt alara de lo levar , en lo fasent alisar lo long de la peitrina , mas una empacha geinava lo cordon. Près d'impaciéncia , anava un còp mai levar l' apiòla per o trencar d'un sol còp lo cordon sul còl , mas gausèt pas e ambe dificultat , mascanhant de sang la pigassa, e las mans, aprèp doas minutas d' esfòrçes, capitèt de copar lo cordon , sens entalhar lo còs de la mòrta. Puèi lo tirèt , s'èra pas enganat: una borsa! Doas crotz èran penjadas a n' aquel sedon , una de bòsc de cipressièr, l'autra de coire, emai un imatge pichonèl d'esmalt , e autres objèctes , i aviá un pòrta-moneda vièlh , crassós de pèl de dam , ambe una fermetura d'acièr. Lo pòrta moneda pareissiá comol. Raskolnikov l'empochèt sens agachar lo contengut , getèt la crotz sus la vièlha, e prenent aqueste còp l' apiòla ambe el, tornèt en corrent dins la cambra.

Se cochèt ambe una ardor febrosa , trapèt las claus e tornèt de s'escrimar , mas sens capitada, intravan pas dins la sarralha. Non èra pas que las mans que foguèsson agitadas d'un tremolament excessiu, mas fasiá pas que de s' enganar , vesiá plan per exemple qu'una clau èra pas la bona, qu'anava pas e pr'aquò contunhava de se demenar. Subran se membrèt e comprenguèt qu'aquesta gròssa clau a paneton dentelada , que ara pendolejava ambe las pichonas , non deviá pas s' aparelhar ambe la comòda ( conjectura qu'aviá ja facha lo darrièr còp) , mas un còfre , un còfre ordinària , ont sai que , totas las valors se trobavan enclavadas. Laissant la comòda cerquèt tanlèu jos lièch , sabent que las vièlhas an costuma de forrar lor còfre dins aquel endrech .Efectivament , i aviá ailà , un còfre de bona talha , al cubridor bombat , parat de marroquin roge mirgalhat de clavèls d'acièr. La clau dentelada jogava perfèitament a la sarralha. En primièr luòc , jos lo lençòl blanc , repausava una pelissa de pèl de lèbra a garnidura roja , dejós se trobava una rauba de seda , puèi un saile e, al plond, que semblava d'i aver pas que de pelhas. De prime abòrd , comencèt de s' eissugar sus la garnidura roja , sas mans tacadas de sang.

« Coma aquò's roge, la sang se veirà pas sul roge » pensèt , quora d'un còp se ravisèt.

« Sénher ! Es que pèrdi lo sens ? »  se diguèt ambe esglai.

Mas a pron pena s'èra metut de furgar las pelhas qu'una mòstra d' aur alisèt de dejós la forradura. S' afanèt de revirar lo contengut del còfre. Solide , entre las pelhas se trobavan d'objèctes en aur , que totes èran, probable de gatges fisats a Aliona Ivanovna , e que los proprietaris avian pas recuperats , bracelats , pendèls, espingòlas de carvatas ece....Los uns èran dins son acrin , los autres menimosament plegats dins de papièr de jornal , plegat en doble, nosat ambe de ficelas . Sens esperar , s' emplenèt las pòchas del pantalon , sens trigar ni dubrir paquetons e acrins, mas aguèt pas lo temps de contunhar son raubament...

Subran ausiguèt de passes dins la cambra ont jasiá la vièlha. S' arrestèt ficat dins l'espaventa mortala.

Mas lo bruch s'èra atudat , que se deviá trobar èstre lo jòc d'una farfantèla. Subte , ausiguèt clarament un crid leugièr o puslèu una mena de gemegadis sord e entrecopat. Al cap d'una o doas menutas pesèt torna mai, un silenci prigond. Se teniá de cocolon prèp del còfre e esperava , cercant ambe pena de tornar alenar , mas subran , sautèt , trapèt la destral e bombèt defòra de la cambra.

Al mitan del membre Elisabet quilhada , tenant un paquetas dins las mans , contemplava ambe estabosiment la siá sòrre mòrta : èra palle coma un linge e semblava pas aver la fòrça de cridar. En lo vesent acorrir , se metèt a tremolar coma una fuèlha , d'un frenis sec e bassacat , mentre qu'un espaime convulsiu percorriá son visatge. Levèt los braces , foguèt per dubrir la boca , totas fes, cridèt pas , mas s' endarrierèt dapasset , batèt la retirada davant Raskolnikov de cercar de s' arrucar dins un canton.

Del meteis temps lo regardava fixament totjorn muda , coma se lo buf i faltava per cridar . Sautèt sus ela en brandissent l' apia ; los pòts de la paura femna se sarrèron dolorosament , coma los dels enfantons quora son ganhats per la paur, o a la vista de quicòm que los espauruga, e son a mand de cridar. E tan simple èra la malaürosa que parèt quitament pas lo braç per s' aparar la cara, qu' aqui faguèsse lo gèst qu'auriá degut far lo pus naturalament a n' aquesta minuta , que l' apiòla èra quilhada al dessús de son front. Soslevèt a pron pena lo braç esquèrra , pron luènh del visatge , e lo parèt doçament devèrs Raskolnikov , coma per l' alunhar . Lo còp l'atenguèt en plena clòsca , del costat del talh, e fendasclèt plond tota la partida superiora de la tèsta , gaireben dusc'al sinciput. Tombèt sul solièr .

L'esperit desvariat Raskolnikov trapèt lo paquet d'Elisabet , puèi l'escampèt e correguèt a l'anticambra.

L'esglai lo ganhava de mai en mai, subretot après lo segond murtre absoludament imprevist . Puntejava l'idèa de fugir aquelses luòcs. E foguèsse en estat de veire e de comprendre melhor lo sicut , foguèsse sonque capable d' entreveire totas las dificultats , tot lo desesper , tota la mostrositat e l'absurditat, li demorarai de subremontar benlèu d'unes crimis a cometre per s'arencar d'aquesta ostal e tornar en çò sieu , segur qu'auriá renonciat a tota temptativa, e se seria enanat el meteis se denonciar , e tot aquò non pas per crenta , mas pas que per l'orror e lo defèci que creissiá en el e se fasiá sentir mai de minutas en minutas . Per ges auriá volgut ara s'aprochar del còfre e tornar dins la cambra.

Mas pauc a pauc son esperit foguèt la preda d'una distraccion meteissa, una mena de soscadis ; d'unes moments s' oblidava , o per melhor dire oblidava lo principal , per se trachar pas que de detalhs accesòris . Pel còp coma agachava dins la cosina , apercebent sus un banc una selha mièg plena d'aiga , pensèt de se lavar las mans e l'apia . Sas mans èran pegosas de sang. Enfoncèt lo talh de la pigassa al plond de l'aiga, prenguèt un bocinèl de savon que se trobava dins una socopa brecada sul relais de la fenèstra , e se metèt a lavar las mans dins lo meteis ferrat. Quand se foguèt plan netejat , retirèt l' apiòla , que lavèt lo fèrre, aprèp, mentre tres longas minutas , freguèt lo bòsc del margue qu'èra ensanhosit e empleguèt lo meteis savon. Puèi estorrèt tot ambe un linge que secava sus un cordèl tibat a travèrs de la cosina ; aquò fach , anèt près de la fenèstra e longtemps espepissèt l' apia. Ne demorava cap de traça, mas lo margue èra encara mostós. Raskolnikov permegèt de passar la pigassa dins lo nos cordurat a la jarga . Puèi tan qu'o permetiá la lutz febla de la cosina , espepidèt la jarga , las bragas , las bòtas . A primièra vista ren non pareissiá defòra , levat las bòtas ont se vésian qualques tacas . Pel demai se rendiá compte que podiá pas regardar plan , qu'i avia benlèu de detalhs que li escapavan... Dins sa perplexitat , s' arrestèt un moment al mitan de la cambra . Una pensada solombruda l'envasiguèt dusca l'ànsia : la pensada que veniá falord, e que d'aqueste moment non aviá cap de fòrça per rasonar , ni mai s' aparar , e que fasiá ren benlèu de çò qu'auriá degut far , d'aqueste moment « Mon Dius ! Me cal fugir, fugir! « mormolhèt e s' abrivèt cap a l'anticambra. Mas ailà , una espaventa l'esperava e tala que, de jamai n'aviá esprovada de meteissa.

Demorèt immobile , regardava e ne'n cresiá pas sos uèlhs : la pòrta, la pòrta del defòra, la que menava a l'anticambra puèi al pompidor, la quitia pòrta per ont èra dintrat , se trobava dubèrta , e aital entrebadada d'un bon palm de man ; mentre tot aquel temps èra pas clavada , lo quite barrolh pas butat. La vièlha l'aviá pas clavat darrièr elses , benlèu per prudéncia. Mas per Dius , aviá plan vist Elisabet aprèp! E consí s'èra pas demandat per ont èra dintrada? Sai que pas a travèrs las parets!

Se lancèt sus la pòrta e butèt lo barrolh.

Puèi tirèt lo barrolh e, dubrissent la pòrta , parèt l'aurelha a l'escalièr. Longament parèt l'aurelha . Aval , tot al plond, probable jos la pòrta del pòrge, doas votz bronzinaires se carpinhavan ambe maites renècs: «Qual son aquel monde?» Esperèt pacientament . A la fin se calèron.. S' èran separats .. Ja se preparava de sortir quand subran, a l'estatge al dessús , una pòrta se dubriguèt ambe un fòrt bruch , dins l'escalièr e qualqu'un davalèt en cantorlejant una cançon.

• « mas de qu'an totes de far un tal çaganh?» sosquèt sul pic. Torna mai rebarrèt la pòrta sus el e esperèt. Enfin tot endevenguèt silenciòs , cap d'arma que visca . Èra a mand de pausar lo pè sul primièr gras de l'escalièr , quand perceguèt un novèl bruch de passes. Aquel se fasián ausir plan luènh encara , tot en bas de l'escalièr, mas pus tard se remembrèt fòrça clarament que, tre que ne'n perceguèt lo primièr resson, aviá a l'encòp devinhat que venián aicí meteis, cap al quatren estatge , cò de la vièlha. Per de qué aquela divinacion? De que i aviá tant de significatiu dins aquel bruch? Los passes èran pesucs , egals, longàs. Ara es ja arribat al primièr nivèl, aquí qu'es montat encara , lo bruch n'es de mai en mai fòrt... Òm l'ausís tornar alenar ambe dificultat. Ja arriba al tresen pompidor. E alara , d'un còp sentiguèt sos òsses se petrificar , coma quand òm raisve , dins una cachavièlha , que d'unes enemics vos perseguisson : son al ras, van vos tuar , e sètz clavelat sus plaça , incapable de bolegar braçes o cambas.
  Lo vistalhaire comencèt de montar lo quatren estatge quora Raskolnikov aguèt enfin un tressaut e arribèt de s' engulhar dins l'apartament e que ne barrèt la pòrta sus el. Puèi butèt la cadaula e, suaudament , sens bruch, la tirèt dins lo guida . L'instint l'aviá salvat dins aquela circonstància.. Quora agèt acabat tot aquò , s' acantonèt contra la pòrta , l'aurelha a l'espèra, retenent son buf. L'òme tanben èra arribat . Ara se trobavan capa a cap, coma èra estat fa gaire ambe la vièlha quand i aviá pas que l'espessor de la pòrta que los desseparava , e que s'èra metut de parar l'aurelha..

Lo visitor desalenèt espés mantuns còps. Deu èstre gròs , fòrt aquel omenas,... pensèt Raskolnikov, la man crespada sus la pigassa. E curiosament tot aquò revertava a un sòmi. L'òme trapèt lo cordon e tirèt còp sèc.

A pron pena tindèt la soneta asclada , que creguèt de percebre una rimor leugièra dins la cambra. Mentre qualques segondas escotèt meteis ambe atencion. L'òme sonèt una segonda fes , esperèt encara e subran , près d'impaciéncia , se metèt a brandir de totas las fòrcas lo boton de la pòrta. Raskolnikov espiava ambe espaventa la cadaula tressautar dins sa ranura e s' esperava , paralisat d'esglai , de la veire plegar d'un moment a l'autre . Pel còp aquò , li pareissiá possible, tant las batadas èran violentas . Li prenguèt l'idèa de reténer lo barrolh ambe la man, mas l'autre podiá se'n apercebre. Perdiá lo sens , la tèsta començava de li virar « vau tombar» pensèt mas lo desconegut se metèt de parlar, e sul pic se recaptèt son esperit.

• mas de qué? Es que roncan , o qualqu'un las aguèsse escanadas las caronhassas? Bramèt d'una votz balmetuda . E! Aliona Ivanovna, vièlha masca ! Elisabet Ivanovna, beltat sens parièra! Dubrissètz ! A me , las maldichas , es que dormon per de verai ? E torna mai , de novèl, dins sa ràbia, dètz còps de seguida, tirèt, e del pus fòrt que se pòsca, lo cordon de la campana. Aquel òme non èra pas estrangièr e deviá far aicí la pluèja e lo bèl temps.

A aquel moment meteis , d'unes passes leugièrs e aviats se faguèron entendre del costat de l'escalièr . Qualqu'un mai s'èra aprochat . Raskolnikov l'aviá pas ausit arribar del prima abòrd .

• Es possible qu'i aja degun ? Cridèt lo novèl arribat d'una votz sonòra e gaujosa , en se sarrant al primièr visitor que contunhava de trenholar . Adiu ? Kuch

«A se fisar a la votz , aquel deu èstre jovenèl» se diguèt Raskolnikov.

-lo diable o sap , un pauc mai, l' espetave la sarralha respondèt Kuch. Mas vos , consí me coneissètz?

-Consí , doncas! Abans ièr al Gambrinus , vos ai gasanhat tres partidas de seguida al bilhard.

- a a a a !

• i son paslas vièlhas ? Aquò's estranh . Deuriái meteis dire qu'es bèstia a morir. Ont a pogut anar la vièlha? Ai de li parlar.
• Alara que far? I a pas qu' a se tornar ... Mas per de qué alara me donar un rendètz vos ? La masca m'aviá donat l'ora . E que calguèt far un brave rebaladís per venir. Mas ont Diaussis a pogut corre? I compreni pas ren? Se bolega pas de l'annada tota , la fachilièra , cambas malautiás e debasses mosits , e aquí que d'un còp se'n van.!
• E se demandàvem al gardian?
• Demandar de qué?
• Ont es annada , quand tornarà?
• Um diable... demandar. Mas per de qué, van jamai endacòm mai. E tirèt un còp encara sul boton de la pòrta . Que lo diable..... I pas ren a far , se cal anar!
• Esperatz , s' escridèt subte lo jovenèl, fintatz doncas, vesètz aquí coma jòga la pòrta quand òm tira?
• E ben?
• Aquò vòl dire qu'es pas clavada a la clau , mas sonque a la cadaula, es a dire al crochet ! Ausissètz lo batedís del barrolh ?
• E ben?
• Mas consí comprenètz pas ? Aquò vòl dire que l'una de las femnas es a l'ostal. Que sián sortidas totas las doas, aurián tampadas la pòrta ambe la clau del defòra e non pas ambe la cadaula del dedins. Tenètz , ausissètz lo bruch que fa lo barrolh? Levat que per clavar dedins al barrolh , cal èstre a l'ostal comprenètz ? Doncas son solas , sonque dubrisson pas!
• Oaa! Òc efectivament , s' escridèt Kuch susprés. Aital i son! E se metèt de secotir la pòrta ambe la ràbia .
• Esperetz ! Tornèt lo jove , tiratz pas! Aquí i a quicòm de suspècte ... Avètz tindalhat , avètz bolegar la pòrta, dubrisson pas , aquò's es doncas que totas doas son estavanidas o...
• qué?
• Anem cercar lo garda , que venga las revelhar el meteis.
• D'acòrdi..

Totes dos comencèron de davalar de compàs ...

• esperatz ! Vos demoratz un pauc aicí , ieu anarai cercar lo gardian.
• Mas per de qué demorar ?
• Òm sap jamai...
• sia
• vesètz , estudi per èsser jutja d'instruccion . I a evidentament ,... evidentament aicí quicòm que truca, s' escridèt lo jovenòt ambe fuòc, e davalèt l'escalièr al pas d'escorsa.

Kuch restèt sol, tirèt encara un còp, tot doçament sus la campaneta e aquela tindorlèt un sol còp , puèi tranquilament , coma s' o fasiá ambe reflexion , se metèt de bolegar la punhada de la pòrta , la fasent anar de drecha e d'esquèrra, per se convéncer qu'èra plan clavada sonque ambe la cadaula. Puèi en bufant com' un buòu , se pleguèt per agachar pel trauc de la sarralha, mas la clau se trobava dedins, e que se podiá pas veire .

Raskolnikov quilhat e immobile sarrava la pigassa. Èra coma falord. Meteis que se preparava de lutar ambe los que dintrarián. Alara que tustavan contra la pòrta e se concertavan a mantunas represas, li èra vengut l'idèa d'en acabar una bona fes , e de los escais nomenar , de l'autra costat de la pòrta . D'unes còps , li prenguèt l'enveja de los insolentar , de los desfisar en esperant que dubriguèsson , que «lo pus lèu serà ça melhor» se pensèt dins un liaç.

Lo temps passèt, una minuta , una autra , degun non veniá. Kuch sentiá venir un formegadis per las cambas.

• Aprèp tot , diable.... s' escridèt d'un còp, e al bot de sapiença , quitant son espèra , se metèt quitament de davalar avia , en fasent un bruch de bòtas dins l'escalièr. Los pas se calèron.
• «sénher , de que far?»

Raskolnikov tirèt la cadaula, entrebadèt la pòrta . Cap de bruch. D'un còp e sens autra fòrma de reflexion, la tampèt del melhor que se pòsca e s' avièt dins l'escalièr.

Aviá pas davalat tres nivèls , quora un çaganh del diable retroniguèt a l'estatge del dejós : ont s 'engulhar? Cap d'endrech per se rescondre . Foguèt a mand de se revirar per montar a l'apartament.

• E, la sala bèstia arrestatz la!

Qualqu'un que cridava sortiguèt d'un còp del lòtjament de dejós e davalèt l'escalièr en gulant coma un ase:

• Mitka! Mitka! Mitka! Mitka! Mitka! Que lo diable t'escorcha !

Los cridals s'acabavan dins una mena d' aüc, los darrièrs ressons se faguèron ausir dins la cor, lèu tot se calèt. Mas del meteis moment , qualques òmes que charravan entre elses a votz nauta comencèron de montar en bronzissent l'escalièr. Podián èsser tres o quatre . Raskolnikov destriguèt la votz tindaire del jove. : «son elses»

Desesperat de tot , marchèt drechament a lor rescontra. . « A dius sia» . Se m'arrestan soi fotut, mas que daissan, tot es perdut tanben, benlèu que se remembraràn de m' aver vist»

Anava se rescondre, ....entre elses , i avia pas qu'un estatge, quora subran : lo salut! A qualques grasas d'el , a man drecha , un apartament qu'èra voide e grand dubèrt, lo quite apartament del segond estatge ont trabalhavan los pintres , que d'aquesta ora , coma un fach exprès venián de lo quitar. Èran elses , sens dobte , qu'èran sortits en bramant coma d'ases. Lo ponde pareissiá pintrat de fresc, ambe de pintradura lusenta , e al mitan de la cambra se trobava una bassina , ambe una mena de brossa gròssa. Dins mens d'un clucat Raskolnikov se passèt la pòrta dubèrta e s'acocolèt contra la parèt. Aprèp tornèron, montèron al quatren nivèl en parlant fòrt. Esperèt qualques segondas , sortiguèt sus la poncha dels pès e davalèt avia .

Degun dins l'escalièr! Degun ni mai, jos la pòrta del pòrge, avia passèt lo pas e virèt a esquèrra tre que foguèt dins la carrièra .

Sabiá fòrça plan , sabiá perfechament que los autres , èran ja dins l'apartament , que devián èsser fòrça espantats de lo trobar dubèrt , alara qu'un pauc abans , èra clavat, que devián ja considerar los còsses, e que se passava pas una minuta sens qu'aguèsson devinhat que lo murtrièr èra aquí fa gaire , e que lo tipe aviá capitat de s' amagar d'una manièra o d'una autra , per prendre la fugida jos son nas. Benlèu que solfinavan que s'èra arrestat dins l'apartament voide ont trabalhavan los pintres , alara que montavan.

Ca que la gausèt pas de preissar lo pas, que li'n demorèsson un centenat dusc'al primièr viratge : e se m'alisava jos un pòrge e d'esperar aquí sul escalièr d'un ostal desconegut? Que non m' arribariá un malastre . E s' anava l' escampar l' apia endacòm mai.?E se me preniái un fiacre? Non malastre , malastre .

Son esperit batiá la campanha . Enfin una vanèla se presentèt? La prenguèt pus mòrt que viu, aila èra mièg salvat e o compreniá , ofrissiá mens de prèsa als sospièches . A mai los passants i passavan mai nombroses , e se perdèt coma un gran de sable dins lo monde. Totas aquelas emocions l'avian cansat tant que podiá pas mai artelhar. La susor li degotava sus la cara , aviá la pèl mostosa.

«me sembla qu'a cargat» li cridèt qualqu'un coma arribava sus canal

Aviá pas gaire sa rason, a 'aquel moment ; que pus anava e pus son estat amalissiá . Se recaptèt ven arribant sul cai. S' esglasièt d'i trobar pauc de monde , que podián l'endevinar encara mai, e li donèt enveja de tornar sul passes cap a l'androna. A mai qu' ajèt a pron pena la fòrça de se rebalar , e que faguèt un alongui per reganhar l'ostal d'un autre costat.

Tre que passèt la pòrta del pòrge de l'ostal, non teniá pas cap las idèas claras, èra arribat dins l'escalièr quand li tornèt l'idèa de la pigassa... Pr' aquò èra aquí lo problèma pus grèu que deviá reglar: s'agissiá de tornar pausar l' apiòla e d' o far lo mai discretament possible .

Sens dobte teniá pas mai la fòrça de se dire : «al luòc d'anar la tornar a sa plaça anciana , tant vaudrà melhor se'n desfar, quitament pus tard, en l' escampant dins la cor de qualque casa estrangièra . Mas tot foguèt una bona capitada. La pòrta de la lòtja èra clavada , mas pas ambe la clau , e de seguida , lo gardian segond tota semblança deviá se trobar cò d'el. Mas aviá tant perdut la facultat de rasonar , que prenguèt drech cap a la pòrta de la lòtja e la dubriguèt . Que lo gardian demandèsse : «de que volètz» e li auriá segurament respondut l' apia. Mas aqueste còp lo gardian i èra pas , ajèt lo temps de pausar la pigassa jol banc , e la recubriguèt de lenha , coma l'aviá trobada. Puèi arribèt dusca a la seuna cambra sens rescontrar degun; la pòrta del lotjament del proprietari èra clavada. Dintrèt en çò sieu , se jitèt tot vestit sul divan . Dormiguèt pas , mas demorèt plegat dins una mena de torpor . Que qualqu'un dintrèsse e auriá sautat del sofa en cridant . D'ombras e de tròces d'idèas formiguejavan dins sa cervèla sens qu'arribèsse de ne trapar una sola , ne podiá pas en arrestar una sola consí que faguèsse d' esfòrcs per se recaptar..