la mort del paire ......................................seguida

Puèi me servèt un cafè brutlant del fornèl. E me diguèt que lo cosin deviá passar per me veire.

Me tenguèt segut ambe la valisa entre las cambas per l'empachar de se dubrir , sul ponde lusissent fach de malons  que meteis,  revertavan la lutz dins l'escurina . Lo correjon me ressegava las mans . Una còrda pendolava. La marga d'un bragas , o vai t' en saupre, las alas d'un eslip «eminence ame sa pòcha cangoro e ajocador bi plan per «gàbian , totes aquelses apleches amenaçavan de sortir de sa boita de Pandòra . Mas tant i faguèssi , tant se podiá veire la mitat del voide que l'emplenava coma la matièra negra qu'emplena tres parts quatre  de l'univèrs . La grand me fintèt. Dedins la mala i avia lo rasor del paire , son sabon per la barba , son aiga de Colonha. Solfinava quicòm la grand , mas èra tròp brava , e son educacion li enebissiá de liurar sa pensada bruta al subjècte de l'educacion dels bastards .

- As talent?

• non meme, pas cap , euh non mèr'grand

Aicí dison Mèr' Grand coma pel conte des tres porcelons... As de grands uèlhs mère grand , a de mans fòrtas mère grand , a las dents grandas , mère grand ....

La maman m'afortissiá dins l'idèa qu'èra vengut òme . E de segur los autres o devián saupre. Mas ela tanben la podiái pas creire quora me fotia un carpan sul morre en m'explicant que veniài tot juste de cambiar de pèl.

Veniái en secret , d' entamenar mon aprendissatge de camaleon de la vida.

Èri ren , avia ren , auriái pas jamai ren. La vida te voliá escanar , espetar , esclafar coma una mèrda de lusèrp e ben ieu , Desirat Gilbert , cagarai pas , farai pas la pus mendre cagagna , tal lo rainal que la cacibralha percaça,  m'èri promés de far pas la pus pichona onda a la susfàcia de l'environament. Èri vengut dubèrt coma una pòrta dubèrta dins lo desèrt , clar coma un cèl d'estiu , pas mai vistable, meteis sus rendètz vos, impossible a trapar , d' agantar, levat pels cans , e encara , que podián pas me niflar, me flairar  e que japavan après ieu .

Pr'aquò m'èri fintat un brave  briu, davant lo miralh. Per desnisar la borra que me deviá venir druda jols braces , sul pitre , jol menton , lo nas e de segur al ròdol de la quica ... De pels que devián butar e me baptejar òme, del cuol a las gautas , m' enegresir las gautas, en societat e en privat. E ren non veniá. Maman s'èra enganada , fins al coide un còp mai . L'ora èra pas venguda..Non èri pas encara mascle .....

Èri pas encara vengut un masclon, e n'èran un fum d' acarnassits per lo me remembrar.

• e duganèl as cagat dins las bragas me cridava lo mercant d'ensaladas al mercat.
• o quitaràs pas de pissar al lièch un jorn lo cagarèl?
• serias pas un pauc chintòc dins la familha , que te tròbi d'uèlhs de chines , mecut.

A la debuta risolejavi d'aurelha coma se compreniái las trufariás. Mas que compreniái pas tot , e puèi comprenguèri un bocin mai, mas pas tròp, a flor e  mesura qu'emplenava l'embut, comprenguèri qu'anavan venir e de n'ausir de duras o de calhòlas ...

Una leiçon de vida.

La primièra novèla èra qu'avia pas cap de paire per m'aparar. Causa qu'aviái pas sonque imagenar una minuta. La segonda novèla èra qu'aquel aparament existissiá pas en realitat , qu'èra una convencion tacita entre òmes : te laissi tu, ta femna e ta marmalha e tu faràs meteis per ieu . Un pauc lo principi de la dissuasion nucleara d'un biais , en pichon, mas sens oblidar la lei: que tombès l'un e la pacha serià rompuda.

Ame la mòrt tot càmbia. L'esposa càmbia d'estatut e ven una preda . D'unas causas leugièras , pas vistables, mas fòrça importantas , s' espandisson, e prenon de mai en mai de plaça, unas causas qu' amagan lèu l' image del paire aimat.

Ala me venguèt pro aviat , l'idèa que l'umanitat es benlèu enganaira veire messorguièra . Es aital que me despolhèri pauc a pauc de ma pèl de ceba de badaluca, tal la pencha de sèrp quand se muda de pèl, coma la domaisèla, se trai de sa pèl de vèrm encoconat , dels fons de l'aiga ont s' avalida de peissonèls , per se gagnar la susfàcia de l'aiga e viure sa destinada e agantar de parpalhòls , per finirt dins lo ventre d'una trocha.

L'umanitat ten dos costats , coma la pencha de sèrp, a la Janus, prum, l' umanitat linda , per pas dire piucèla, Eva la  Joconda biais Joana d'Arc , coma a la salida de l'òrt dieusenc, la societat , l' Estat , la dictatura , totes los mejans que se bastisson las societats per s'enraiçar plond, las convencions que son de mòda , puèi i a de l'autre costat , la facia òrra, de l'èstre de l 'instint eterne , negre , desconegut , lo costat vertadièr  de la fòrça, lo que demanda pas  que de nasejar tre que li destapan l 'encensièr, pels sègles dels sègles , tot al long dels milhierats d'annadas , e que tornem trobar après cada masèl , completament amorralhat per la societat de las convenéncias del temps de patz , mas qu' udola de sa votz plonda , al cròs del ventre, la bèstia , per dire que podèm pas renegar las leis de la natura , e que triomfarà totjorn, tre que se poirà traire de sa caforna, e que tot juste , fin finala , finis totjorn per triomfar òc , ambe sos banhs de sang, puèi, la bèstia s'acossomis un temps , fins a las leis que fan mina de la voler téner encadenada , de la sebelir per l'eternitat , dison los òmes de la politica , la man sul còr, al nom de totas las bonas rasons , que sia las del progrès , que son pas de creire, sens bòlas , sens tèrmes , que siá per la grandor creissenta de l'arma de l'òme, que siá per las religions qu'an tot inventat en matièra de cruseltat e , que gausan encara donar de leiçons de saviesa . Tot al long , i a lo capelet , dels còrs dels innocents passats a l'asta e cruissents jos las dents , a punts rostits , ame las èrbas de Provença o d'endacòm mai e l'oblit .

Qu 'es l'Istòria?  se que non la longa seguida dels chaples , dels viòls, dels crims de tota natura que los governaments, reialtats o empèris de totas frontièras , de totas colors , fan mina de sebelir , jos de carretadas de flors als anniversaris , o de renegar ,  en quilhant las stèlas de gres, ont son escalprats los noms emposcats, de los que son venguts posca a vint ans, monuments de pèira , ont se ditz de paraulas d'evangèli , subretot per pas oblidar d'oblidar, de daissar passar lo temps , pro de temps, per poder un jorn s' endralhar los camins ondrats pels cipressièrs de l'oblit e de la guèrra.

Levats totes los mòrts de totas las guèrras, que degun pòt traire de l'oblit,  ne' n soi vengut de creire que risqui benlèu mens al mitan de la fola, que davant la fàcia d'un òme, d'una femna sol (a) que pòt sens cap de temonh , te respondre non, a la pus pichona question d'ajuda pietadosa, la pus menuda demanda sortida de ta sembla cervèla , dins un moment d'optimisme , quora ne siás arribat al cap de ta misèria, que l'ajès creguda possibla e pichona ta demanda , per de qué te serias fisada a sa bontat , a sa cara angelica , a sa frairetat frairenala , e que ditz non , en se risent d'aurelhas  quand te poiriás dire tan plan de òc, o um o benlèu,  e que descubrísses, qu'aquel, qu'aquela, que mòstra al monde, un tan polit visatge, e qu' es un mostre amagat jols trachs de la vertut, e que pren de plaser de torturar lo mond , que li tomba al ras de la ponha. Per conéisser vertadièrament un qualqu'un se cal trobar sol en fàcia d'el, e dins un sicut penecos, d'aver un besonh d'ajuda morala o materiala , o perdut lo fial teunhe de sa  dinhitat , o d'aver donat sa fisança ,  e creire dins  quicòm que l'autre poirà te donar  coma un peçugal de sal , d'amor a gratis, de fisança .

La pipa , la cigarreta , la clòpa , lo ninàs per exemple . Aquí que vejèri un jorn dançar lo Marius. Per un ninas . Un jornalièr que cavava las trencadas per la comuna , o lo privat e que son plaser major , mai que de plantar lo culhièr drech dins la sopa espessa , de patanas, ont fresinava encara una brava trencada de codena , ont se vesiá encara , qualque còp lo numerò blau estampat pel maselaire de la bèstia, que son plaser diusenc èra de se tubar son ninàs tot en acabant son pegal. Figuratz qu'un jorn d'ivèrn , lo Marius atraversèt d'unas condicions economicas dificilas , pròchas del fons de la misèria , un patiràs , sens que tròbes lo mendre trauc pichon a curar .

Portava fièrament son estatut d'esclau modèrn que trabalha a la jornada , sens secu , sens securitat, sens gants , cauçaduras, casques , ame sul cuol sa braga quinquenala , qu'una femna caritadosa, de la parròquia comunista li cordurava de contunh, tant e mai qu'aquelas bragas ambe de pèças coloradas sus las paternas , èran vengudas qu'un «cordural penelopian gigant», e li donavan gaireben un biais avant gardista, qu'escapava benlèu a la majora part de la populacion  Severagòla , mas lo tipe avia lo sin de tubar lo ninàs. Saique deviá èsser lo sol plaser de sa vida, vist qu ' èra pas gaire preissat de tornar a l'ostal , son sweet home , jos l'ostalàs puslèu, vist qu' abitava una cava granda coma un pargue d'autobus jos una bastida de ciment . Un ostal que s'enauçava del costat de la SISBA; una societat avant gardista qu'espleitava tre 1940 entre Severac e Lapanosa lo sistre per ne traire lo petròli . L' espandi èra quitament siberian veire starwarian , i s'amolonavan las escobilhas de totas menas e lo sistre cremat , ont , dins un caire, lo costat pus aluenhat del corrent de la cisampa que bufava de longa dins aquel aquel congelator ciclopean natural , s'èra cavat un jas plegat ame de cartons. Lo carton es pas lo HLM del SDF?

Marius crosava , manjava e fumava lo ninàs.

Degun ne'n sabiá pas mai d'el e ne voliái pas comprene mai , a començar per son atge .

Aquel jorn fresc d'ivèrn lo valent portava son bragassal cordurat multicolora , doas o tres camisetas de carrèls rapetaçadas elas tanben a l'americana , son berret castanhenc, plegat , puslèu escalprat pel det gròs, un mocador roja al còl , que podiá laissar creire qu'avia facha las brigadas internacionalas , des esclòps cunhats de palha sens cap calcetas de lana . Fasia 5 jorns qu'avia pas manjat normalament , que s'èra pas far copar la barba , e qu'avia pas begut sonque un esclac de quicòm de roge qu'asaiga dempuèi totjorn los nòstres «sillons», al nòrd del pais bas.

Vist aital revertava a un ors.

E coma un ors dancèt lo Marius pel plaser dels autres , un jorn de mercat. E l'umanitat de las convenéncias oblidèt un moment la caritat crestiana , compres meteis lo curat , per se donar un escarapetal de rires , quand Marius dancèt al son d'una cabreta sortida de sai pas ont , en levant lo braç coma un perdut , per trapar lo ninàs que se balançava al cap d'una lanièra , ela meteissa acrancada a la linha d'un pescaire , que la manejava de biais , quilhat sus un carri, tirava per un muòl. Lo quite miòl que semblava de rire de totas las babinas, de n'aver trobat un pus nèci qu'el.

Marius susavi e los braces li'n tombavan . Qualques joves faguèron petar los talons, en fasent montar la posca embrenada del fieral , per la borrèia de Marius. L'afar auriá pogut durar encara , auriá degut durar encara. Mas lo nos del correjon se desprenguèt e lo ninas despenjat tombèt entre doas sompas e quatre mèrdas d'ases mòlas. Marius manquèt l'esclafar en se revirant d'un còp.

Mas lo trapèt lo ninàs , lo salvèt de la bestiesa umana. Puèi soriguèt al cèl. Prenguèt devèrs lo cafè Rolòtabilha. Sortiguèt lo batifuòc e se passèt golardament la lenga suls pòts. Ausiguèt pas res pus.

La vida li sorisiá , e li respondiá merces.

Fin finala Marius èra rusat. Sorisiá. Teniá lo ninàs d'una man fèrma.

D'un autre costat me demandèri se seriái estat capable de dançar coma el, ambe la bragas de totas las colors. Que semblava sortit d'un circ lo Marius . Benlèu se'n chautava de las trufariás. Pr'aquò lo monde parliquejavan . Lo jòc èra acabat. Tròp lèu se  pensavan?

La borrèia de Marius contunharà un autre jorn?