la mort du père , entama de novela

• ninon , ven aicí;
• ....
• ninon te cal venir quant t'apeli....
• de qué maman?
• Sarra-te , te vòli parlar...
• òc maman , mas los companhs m'espèran al caireforc de las Tres Colors ... Ai promés de venir...
• òc ben, mas es ora de parlar ninon. Auriá degut que te parle dempuèi bèl briu , que siás un òme ara , comprenes?
• un òme maman?
• òc un òme .... Fas pas l'ase . Siás grand per ton atge. Tot lo monde o ditz . Siás brave fòrt coma un brau pichon mas fòrt , destrigat e linge . Veja que tot lo monde te dona tres ans de mai... Escota me plan ...
• òc maman mas los companhs m'espèran per la partida de pauma...
• e ben esperaràn un pauc , i a pas lo fuòc...
• ....
• son las causas de la vida que te vòli parlar .... Comprenes ? Que siás orfanèl ... Que lo teu paire es mòrt. Qu'avèm pas mai lo papa per nos aparar. Comprenes?

Me meti de plorar. Cal pas me dire que lo papa es mòrt se que non plori coma una font , una sorga poderosa , a emplenar mantunas pesquièrs d'aiga salada . A fòrça de plorar me soi curat los uèlhs de totas las mars , ambe la sal espessa.

• plores pas aital ara que siás un òme ... Vòls pas me far vergonha?
• Non Ma

Me sarra sus son pitre . Vesi pas solament un bocin de cèl. Sentissi sus sas popas un perfum leugièr que coneissiái pas. Pòrta un còl de rainal que cossèrgues al nas. Esternudi.

• ara que siás un òme . Me cal t'explicar las causas de la vida. ... Vija qu'avèm pas de que viure .Ièr soi anat a la caissa de la retirada de Besièrs dels caminòts . M'an explicat que lo teu paire teniá pas los trimèstres per tocar una pension sufisenta . Comprenes , amb aquò nos podèm pas avidar. Que per la veusa es sola e fa pas gaire. Comprenes ? Que lo teu paire aviá pas sonque que detz e sèt annadas d'ancianetat . Te'n sovenes que trabalhèt coma paisan a la bòria del grand , puèi un temps coma fustièr , qu'èra pas declarat per las asseguranças. M'an dich que lor caliá calcular la chifra mas que la reversion seria a quicòm pròcha de 15000 francs per mes, a pro pena . Sabes que devi pagar mai de 10000 per nòstre lotjament d'ara . Que i a la noiridura , l'electricitat , los vestits, lo carbon per calfar e encara tant e mai de despensas que n'as pas sonque idèa . Solide que te pòdi far los vestits, e me tornar a far de gants, que sabi lo picat angles. Mas consí que vire , i podèm pas arribar. Se'n manca fòrça . Ne'n pèrdi lo sòm. Ara qu'as passat los catòrze ans, me pensi que te deu dire las causas de la vida. Te me cal ajudar .

• mas maman ai paur...
• non ajas pas paur . Plora pas . Escota me al luòc de gingolar. Bon sabes lo cosin del nòrd , qu'es ric a milions. Li parlèri al telefòna . Es d' acòrd per te donar de trabalh mentre las vacanças, per se ganhar un pauc de moneda. Te prendràs coma aprendís e te mostrarà lo trabalh de gipièr. Te sufiràs de li portar ajuda coma manòbra . Te pren per pietat , que soi veusa . Ta pagarà un pauc. La grand es d'acòrd per t'aculhir , te donaràs lo lièch , lo cobèrt . Es normal siás orfanèl de son filh ainat que partiguèt trabalhar un còp èra, per los noirir totes los onze de la familha . Que lo trapèt un buf al còr a carrugar des sacs de blat de cent kilos sus las barcassas.. Bon te prendràs ambe el pas qu'un mes. Passa lèu un mès . Crei que n'aguèri a ieu de vacanças quand èri jove? Totjorn a trimar, ne soi pas mòrta , qu'a cinq ans portavi lo manjar als vendemiaires ...
• mas maman vòli pas partir luènh al nòrd...
• e ben te cal pas oblidar consí l'aimava lo nòrd , lo teu paire...
• mas maman anarai a Milhau ... Meme me donarà lo manjar .

Me copa subte:

• i a ren a Milhau per trabalhar, ren que de rabala misèria.... Ren de bon aprene .
• 
  

Plori lo grifol , lo nas dins lo cotilhon de la maire. Ja pro jove pensavi pas que de me sarrar dels cotilhons de la maire.

L'afar es plegat. Lo papa trabalhava al camin de fèrre . Aviam drech a quatre copons per an de viatge gratis. Viatge pagat , al nòrd ambe la grand que m'esperava pas , vist que nos aimava pas los del miègjorn , vist que los trobavan pigres e lo monde del miègjorn. Mas la grand brava coma es pas de creire. Ambe un diplòma de maire de familha exemplar , qu'aviá abalits nòus enfants , nòus e que los avia tengut clars, coma de sòus pròpres .

N'avia avidat nòu e benlèu mai se comptava los felens que las filhas , las preferidas coma disiá la miá maire , vist que los trobava nècis los garçons, li portavan per gardar , mai d'un còp per setmana. E vaqui que li'n tombava un autre vengut tot caud del miègjorn manca un quart, coma s' agradavan d' òc dire . Una paraula que me nafrava sens que sabi per de qué.

La grand ambe sas mans forçadas de trabalh , blava , de la pèl blava , dins sa cosina linda , curada coma una gorga après l'auratge, coma son arma pura e ofèrta , tala una ustra dubèrta al jutjament del passant . La granda taula , la cosinièra , la chiminièra pichona , pas coma la del pais, ela davant vestida dins son faudal blau passit de carrèls fins, de linhas blancas, jamai sietuda, pauc parlanta , amb son agach ponchut que traucava lo vistalhaire , que lo devinhava per lo metre nud , que me reçaupèt , quora arribèri, las alas espetadas de portar la valisa pichona , e lo malastre que me seguissiá , que m'empegava a la pèl tal un sinhal vergonhós , coma l'ombra seguís lo malastre , los gavians las barcas dels pescaires , ma mala estacada ambe sa còrda fina , per pas laissar veire que clausiá gaire mai que quatre pelhas, las que lo fraire podiá pas mai portar. Me fintèt passar la pòrta. Me faguèt doas bisas frescas. Me demandèt pas de novèlas que podiái pas li donar , que podiá pas escotar , vist l'absurditat de las novèlas passidas , de ma vida venguda , que revertava una canòla estrecha ont rajavan lagremas e sang e pissa . Me mostrèt la cambra sus la cosina sens ne dire mai. Benlèu que parlàvem pas la meteissa lenga. Ela cansada , crebada d'aver noirit una familha de nòu , mentre que ieu parlava la lenga dels castrats del miègjorn de la vida. Sabètz la lenga oblidada que se cala per dire res.

Puèi me servèt un cafè brutlant del fornèl. E me diguèt que lo cosin deviá passar per me veire.

Me tenguèt sèit ambe la valisa entre las cambas . La còrda pendolava. La marga d'un bragas escapava . Se podiá veire la mitat del voide que l'emplenava. La grand me fintèt. Dedins la mala i avia lo rasor del paire , son sabon per la barba , son aiga de Colonha.

La maman m'avia dich qu'èra vengut òme . E de segur los autres o devián saupre.

M'èri fintat d'oras e d'oras  davant lo miralh. Per desnisar la borra que me  deviá venir jols braces , sul pitre , jol menton , lo nas ...que me deviá grelhar de pertot ,  vist que la maire me sonava l'òme. Un polit nom de batejada . Mas que ren non veniá. Maman s'èra enganada . L'ora n'èra pas venguda..Non n'èri pas encara un òme, un pelut .....

De seguir se volètz